Αποχαιρετώντας τον Οκτώβριο και καλωσορίζοντας τον Νοέμβριο!

Ο "ΠΟΛΕΜΟΣ" ΤΗΣ ΚΟΛΟΚΥΘΑΣ

H διαμάχη για το Halloween κρατάει χρόνια. 

Άλλοι μαϊμουδίζουν την αμερικανιά

 και άλλοι παριστάνουν τους ιεροεξεταστές

 που κυνηγάνε τις μάγισσες.

«Έμαθε και η Μαργιέλα το Χάλογουιν και έβαλε τσι σπούρδες 

στη φανέστρα της να φέγγουνε σα τσι χολεμένες αναραϊδες» σχολιάζει 

κάπου ένας κύριος σε κερκυραϊκή διάλεκτο.

Και του απαντάει μια κυρία θεοσεβούμενη ότι την προειδοποίησε 

ο «πάτερ» πως το «χάλουγην» είναι «του Σατανά και σημαίνει ότι 

θα νικήσει η κόλαση»! 

Προς επίρρωσιν δε των λεγομένων περί Σατανά επιστράτευσε

 και τους παρετυμολόγους του διαδικτύου, που λένε ότι το Halloween

 βγαίνει από το «Hell will win»! 

Και «ποια δουλειά έχουμε εμείς οι Έλληνες με τις ξενόφερτες 

σατανιστικές γιορτές που δεν είναι του Χριστού;» κλπ, κλπ.

Ψυχραιμία! Ένα έθιμο είναι κι αυτό, όπως όλα τ' άλλα. 

Και τα έθιμα ταξιδεύουν, διαδίδονται, υιοθετούνται ή παραλλάσσονται. 

Άλλοτε ξεχνιούνται και άλλοτε επιβιώνουν.

 Ούτε να τα επιβάλεις μπορείς ούτε να τα απαγορεύσεις. 

Μπορείς όμως να τα μελετήσεις και να τα ερμηνεύσεις. 

Αν σου αρέσουν τα ακολουθείς, αν δεν σου αρέσουν τα προσπερνάς. 

Χωρίς υστερίες.

Για την ιστορία...

Το συγκεκριμένο έθιμο ριζώνει στους Κέλτες και έχει αρκετά κοινά

 στοιχεία με τα παγανιστικά έθιμα πολλών αρχαίων λαών. 

Λεγόταν «Samhain» και γιορταζόταν στα τέλη Οκτώβρη -αρχές Νοέμβρη. 

Ήταν κινητή γιορτή διότι συνδεόταν με την πρώτη πανσέληνο

 του κέλτικου χειμώνα και περιλάμβανε ιεροπραξίες για τον κύκλο

 της ζωής και το πέρασμα στη δύσκολη εποχή 

με το σκοτάδι και την παγωνιά. 

Συνοδευόταν επίσης από μεταμφιέσεις, τελετουργίες με φωτιές

 και προσφορές στους νεκρούς, για τους οποίους πίστευαν ότι 

την ημέρα του Samhain περνούσαν στα εγκόσμια

 μαζί με άλλα απόκοσμα πλάσματα.

Αυτό το έθιμο, σε συνδυασμό με ρωμαϊκά παρόμοιου χαρακτήρα, 

και παραδόσεις των Αζτέκων αποτελεί την προγονική μορφή 

του σημερινού Halloween.

Περισσότερα για τις σχετικές γιορτές εδώ: κι εδώ: 

Η Χριστιανική Εκκλησία της Δύσης (Καθολική και Προτεσταντικές)

 μετά τη σφοδρή πολεμική της στις αρχαίες γιορτές και παραδόσεις, 

ενσωμάτωσε την ημέρα των νεκρών στο δικό της εορτολόγιο

 με τη γιορτή των Αγίων Πάντων (All Hallows) την 1η του Νοέμβρη. 

Η All Hallows Eve (η παραμονή των Αγίων Πάντων)

 έδωσε τη σημερινή ονομασία Hallowe’en > Halloween.

Αντιστοίχως, στην Ορθόδοξη Εκκλησία η ημέρα προσφορών 

στους νεκρούς, και κυρίως η τρίτη ημέρα 

των αθηναϊκών Ανθεστηρίων («Χύτροι»)

 μετουσιώθηκε στα Ψυχοσάββατα. 

Μνημόσυνα, κόλλυβα, πρόσφορα, νεκρόδειπνα, αναμμένα καντηλάκια,

 λιβανίσματα κλπ αποτελούν ενσωμάτωση πανάρχαιων τελετών

 που απαντώνται με παραλλαγές σε ολους τους λαούς του πλανήτη.

Στη χώρα μας οι μεταμφιέσεις, παρά τις αντιρρήσεις της Εκκλησίας, 

κράτησαν το αρχαίο διονυσιακό πνεύμα με τη χαρά της ζωής 

και το σκωπτικό γλεντοκόπημα της Αποκριάς στο τέλος του χειμώνα.

Στη Δύση οι μεταμφιέσεις εμπλουτίστηκαν με μακάβριους χορούς

 (dance macabre), μεταφυσικά όντα και σύμβολα τρόμου 

από τη λογοτεχνία της βικτωριανής περιόδου

 (νεράιδες, ξωτικά, μάγισσες, φαντάσματα, σκελετούς κλπ). 

Απέκτησαν όμως και χιουμοριστικό χαρακτήρα

 για να συμμετέχουν και τα παιδιά. 

Κάτι σαν Απόκριες στο τέλος το φθινοπώρου

Με τη μετανάστευση Ιρλανδών και Σκωτσέζων στην Αμερική, 

το σκάλισμα της κολοκύθας, παλιό έθιμο των ιθαγενών, 

αλλά και η ημέρα των νεκρών («Día de Muertos») του Μεξικού, 

συνδυάστηκαν με το Halloween 

και τις τρομακτικές μορφές των παραμυθιών.

Σήμερα η γιορτή αυτή -όπως πολλές άλλες- έχει χάσει 

τον ιερό της χαρακτήρα και έχει εμπορευματοποιηθεί. 

Τα φεστιβάλ στη δυτική Ευρώπη

 (Ιρλανδία, Σκωτία, Ιβηρική χερσόνησο) κρατάνε αρκετά στοιχεία 

της παράδοσης και της αρχικής πνευματικότητας 

αλλά η παγκοσμιοποιημένη μορφή της γιορτής 

έχει θυσιαστεί στον βωμό του καταναλωτισμού.

«Εσύ πώς θα γιορτάσεις φέτος το Halloween?»

 βγαίνει πληρωμένο ποστ στη σελίδα μου διαφημίζοντας φλυτζάνια

 του καφέ σε σχήμα νεκροκεφαλής και πορτατίφ σε σχήμα 

τρομακτικής κολοκύθας. 

Για ευχάριστο πρωινό ξύπνημα και ήρεμο ύπνο το βράδυ!

Όσο προχωράει η ιστορία της ανθρωπότητας, τόσο στα έθιμα

 θα ανακατεύονται περισσότερα υλικά πάσης φύσεως. 

Κρατήστε όσα σας εκφράζουν και πετάξτε όσα σας ενοχλούν!

Καλό βραδάκι και καλό Νοέμβρη!

Irene Petrakaki